Przyroda
Przyroda
Kilkanaście milionów lat temu w epoce zwanej miocenem w wyniku alpejskich ruchów górotwórczych czyli orogenezy, na przedpolu Karpat ukształtował się zachodni kraniec Garbu Tenczyńskiego zwany Blokiem Płazy. Skały: karbońskie piaskowce i arkozy,permskie, pochodzenia wulkanicznego: melafiry, tufy i zlepieńce oraz triasowe: wapienie i dolomity popękane w wyniku naprężeń, sztywne skały przemieściły się w pionie tworząc wzniesienie porozcinane uskokami, rowami i zrębami górujące w stosunku do otoczenia o około 100 – 150 m. Współcześnie zwieńczone wieloma płaskowyżami z najwyższym zwanym Płaską Górą o wysokości 406 m. W epoce lodowej – plejstocenie milion lat temu teren ten został przykryty lessem, gliną lessową i piaskami rzeczno-lodowcowymi a w trwającym obecnie holocenie w wyniku erozji wodnej podnóża stoków deluwiami lessowymi. Burzliwą historię geologiczną Bloku Płazy w naszych czasach prezentują nieliczne ostańce i groty skalne oraz liczne wychodnie skalne, kamieniołomy i hałdy eksploatowane do dziś oraz nieczynne ulegające sukcesji.
Wszystkie te wydarzenia oraz zmienne warunki klimatyczne i stosunki wodne spowodowały, że na niewielkim terenie bo około 50 km2 – 12 km długości i 6 km szerokości, położonym równoleżnikowo wytworzyły się różne gleby, a co za tym idzie szata roślinna.
Na wierzchowinie i słabo nachylonych stokach przeważają głębokie gleby brunatne i płowe, natomiast w miejscach wychodni i płytko zalegających wapieni i dolomitów rędziny. Na obrzeżach Bloku Płazy w miejscach nagromadzenia piasków polodowcowych występują bielice a w licznych miejscach źródliskowych gleby hydrogeniczne.
Blok Płazy jest położony w podregionie klimatycznym Wyżyny Krakowskiej. W stosunku do otaczającego terenu klimat jest tu chłodniejszy i wilgotniejszy. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi około 7 oC. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec (średnia około 17 oC), a najzimniejszym styczeń (około -2,5 oC). Średnie roczne sumy opadów atmosferycznych wynoszą w Bloku Płazy około 800 mm. Najwięcej opadów jest latem (czerwiec-sierpień; od 80-100 mm miesięcznie), a najmniej zimą (od grudnia do lutego przeciętnie 35-40 mm miesięcznie).
Powyższe czynniki wykształciły na naszym terenie interesującą szatę roślinną reprezentowaną w zbiorowiskach leśnych zajmujących 35% powierzchni Bloku Płazy oraz pól uprawnych i pastwisk, coraz większej liczby porośniętych odłogów, łąk świeżych i podmokłych, ziołorośli i muraw kserotermicznych.
Najcenniejszym zbiorowiskiem leśnym naszego obszaru są lasy grądowe, a szczególnie ich ciepłolubna postać z dominującym bukiem w drzewostanie i bogatym runem: liczne storczyki, w tym bardzo rzadki w Polsce kruszczyk drobnolistny, kruszczyk rdzawoczerwony, kruszczyk szerokolistny, podkolan biały, buławik wielkokwiatowy i czerwony, żłobik koralowy, gnieźnik leśny, ale też lilia złotogłów, śnieżyczka przebiśnieg, orlik pospolity, konwalia majowa, przylaszczka pospolita, kokoryczka wielkokwiatowa, groszek wiosenny, pokrzyk wilcza jagoda, wawrzynek wilczełyko, perłówka jednokwiatowa, bluszcz pospolity, paprotka zwyczajna.
Natomiast stoki północne zajmują płaty grądów z udziałem: szczyr trwały, gajowiec żółty, kopytnik pospolity, miodunka ćma, kokorycz pełna, zawilec gajowy, żankiel zwyczajny, naparstnica zwyczajna.
Głębokie dna dolin to obraz żyznej buczyny karpackiej z domieszką klonu jaworu, a w runie: żywiec gruczołowaty i cebulkowy, lepiężnik biały, szałwia lepka, parzydło leśne, kokoryczka okółkowa, ciemiężyca zielona, zdrojówka rutewkowata, jaskier kosmaty.
Zbiorowiska fragmentarycznie zachowanych muraw kserotermicznych porastają liczne gatunki roślin barwnie kwitnących: głowienka wielkokwiatowa, przetacznik kłosowy, dzwonek skupiony, lebiodka pospolita, pajęcznica gałęzista, goryczuszka orzesiona, pierwiosnek lekarski, dziewięćsił bezłodygowy i wilżyna ciernista. Jest to tylko nieliczna grypa roślin jakie charakteryzują kilka zbiorowisk roślin z obszaru Bloku Płazy. Dotychczas prowadzone obserwacje oraz dalsze dokładne inwentaryzacje pozwolą lepiej poznać florę Płazy, a co za tym idzie lepiej ją chronić.
Stosunkowo duża lesistość Bloku Płazy, skupiona zabudowa, oraz bliska odległość do dużego kompleksu leśnego jakim jest Puszcza Dulowska sprawia że żyją tu: sarna, dzik, zając, lis, borsuk, kuna leśna i domowa, tchórz, łasica i gronostaj, jeż, wiewiórka, kret, oraz drobne gryzonie nornica ruda, mysz polna, leśna i zaroślowa, oraz orzesznica, niektóre nietoperze karlik malutki i nocek duży. Z ptaków wymienić warto myszołowa zwyczajnego, jastrzębia, krogulca, sokoła pustułkę, kobuza, kruka, puszczyka, sójkę, kuropatwę, bażanta, dzięcioła czarnego i dużego, kosa, drozda śpiewaka, kwiczoła, gąsiorka, trznadla, makolągwę, szczygła, kowalika, świstunkę, pierwiosnka, pokrzewkę czarnołbistą i ogrodową, sikory: bogatkę, modra i ubogą.