Kościół
Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Płazie
Kościół na pewno istniał w Płazie już w XIV wieku. Miejscowy pleban wymieniony jest w źródłach zebranych przez Pracownię Słownika Historyczno-Geograficznego Województwa Krakowskiego w Średniowieczu od 1398 roku. Jan Długosz w Liber benefictorum II wspomina kościół drewniany.
Obecny Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Płazie stanowi dobrze zachowany przykład zabytkowego wiejskiego kościoła murowanego z XVI w. Jego budowę rozpoczęto w I połowie XVI wieku, ukończono w 1576 r. Inicjatorem budowy kościoła był Antoni Pleban (1525 – 1546), ukończył ją Tomasz Żydek z Płazy. Informuje o tym pisana renesansową antykwą kamienna tablica fundacyjna.
Wirtualny Spacer
Ołtarze
W kościele znajdują się trzy ołtarze zabytkowe: główny i dwa boczne.
Ołtarz główny.
Jest wczesnobarokowy z rokokowymi uzupełnieniami, wykonany w 1822 r. z miękkiego drzewa. W ołtarzu umieszczony jest obraz przedstawiający Ukrzyżowanego Pana Jezusa wykonany przez Bronisława Abramowicza w 1885 r. Z obu stron ołtarza umieszczone są drewniane rzeźby przedstawiające św. Apostołów Piotra i Pawła.
Ołtarz Serca Jezusowego.
Ołtarz sławi tajemnicę Ukrzyżowanego Pana, gdyż kościół jest pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Św. Z obu stron ołtarza umieszczone są drewniane rzeźby przedstawiające św. Apostołów Piotra i Pawła.
Ołtarz Matki Bożej Pocieszycielki Strapionych.
Ten ołtarz pochodzi z XVIII w. Matka Boża z Dzieciątkiem nazywana Matką Bożą Pocieszenia, barokowa kopia gotyckiego obrazu opartego o czeski typ Madonny Dudlebskiej (nazywany w Polsce piekarskim) wykonany na desce. Postać Matki Bożej zdobi metalowa sukienka.
| Śmierć św. Józefa z roku 1850 malowany przez Wojciecha Eljasza. |
| Matka Boża Różańcowa. Rok malowania i autor nieznany (brak napisów). |
| Święta Barbara – patronka górników. |
Ołtarz Serca Jezusowego pochodzi z XVIII w. W nim znajdują się następujące obrazy:
| Serca Jezusowego. |
| Święty Izydor rolnik z roku 1850 malowany przez Wojciecha Eljasza (Św. Izydor jest trzecim Patronem Kościoła). |
| Święty Antoni Padewski malowany również przez Wojciecha Eljasza. |
Wieża kościelna
Wieża kościelna, która znajduje się od strony zach. kościoła jest murowana z kamienia miejscowego, przesunięta z osi prezbiterium i nawy znacznie ku pn. Spód wieży jest sklepiony kolebkowo. Po bokach wieży znajdują się od strony pd. babiniec ze schodami żelaznymi na chór muzyczny, od pn. zaś kostnica ze schodami drewnianymi na wieżę i chór muzyczny. Nakrycie wieży namiotowe pokryte: blachą ocynkowaną. Na wieży kościelnej mieszczą się trzy dzwony:
| Pierwszy o średnicy 80 cm i ciężarze 300 kg, na którym znajduje się napis: „Ospałe serca budź, zgłębionym otuchę wlej, upadłym miłosierdzie głoś, a umarłym zmartwychwstanie” oraz płaskorzeźba przedstawiająca św. Jana Chrzciciela (napis: „Święty Jan Baptysta Par. Płaza R.P. 1948, Odlewnia dzwonów K. Schwalbe w Białej Kr.”). |
| Drugi o średnicy 63 cm i ciężarze 150 kg, na którym jest napis: „Święta Barbaro chroń naszych górników, par. Płaza 1948, odlewnia dzwonów K. Schwalbe w Białej Kr.”. |
| Trzeci o średnicy 45 cm i ciężarze ok. 100 kg z napisem: „Dar robotników Wapienników w Płazie, R.P. 1926” oraz płaskorzeźbą przedstawiającą Matkę Bożą. |
Dwa pierwsze dzwony poruszane są przy pomocy mechanizmu elektrycznego, który uruchamiany jest w zakrystii oraz na plebani. Na wieży przy dwóch większych dzwonach został zainstalowany mechanizm elektryczny wykonany (przez ks. Kazimierza Lissewskiego, miejscowego proboszcza amatorsko zajmującego się instalowaniem zegarów wieżowych), który w miejsce zegara wybija poszczególne godziny dnia. Mechanizm po przeprowadzonej konserwacji jest w dobrym stani
Na kościele znajduje się sygnaturka kształtu barokowego. Umieszczony jest w niej dzwon wykonany w 1850 r. a otrzymany od ks. Zbigniewa Jormana proboszcza z Myślachowic w 1982 roku. Przykościelny teren otoczony jest zabytkowym drzewostanem.
Plebania
Obok kościoła znajduje się plebania, murowana, piętrowa, zbudowana ok. 1903 roku na miejscu starszej drewnianej. Na plebani znajduje się zegar, który został zamontowany po jej przebudowie, jego autorem jest ówczesny proboszcz Kazimierz Lissewski.O dacie powstania zegara wspomina kronika parafialna: 1970 r. – „Ganek od frontu zostaje zburzony, a na ściętym narożniku zostaje zainstalowany zegar z tarczą o średnicy 1 m. Pod zegarem umieszczono refleksyjny napis: Jedna z tych godzin będzie Twą ostatnią”.
Mechanizm zegara jest bardzo prosty. W jego budowie nie ma żadnej elektroniki, wszystko opiera się na prawach fizyki: kilka krążków, tryby, obciążenie, rączka do nakręcania zegara. Raz na dwadzieścia cztery godziny trzeba go nakręcać.
Cmentarz
Cmentarz parafialny został założony na początku XIX wieku. Zrazu niewielki, na rzucie kwadratu, z krzyżem ufundowanym „kosztem parafian R.P. 1869” ustawionym na skrzyżowaniu głównych alej. Później cmentarz został poszerzony. Wśród nielicznych starszych grobów wyróżnia się nagrobek Erazma Umińskiego z 1878 roku z żeliwnym ażurowym krzyżem na kamiennym cokole.
zrobione 25 sierpnia 2013 roku
Zobacz archiwalne zdjęcia z uroczystości kościelnych w Płazie dostępne w Cyfrowym Archiwum Tradycji Lokalnej Ziemi Chrzanowskiej.
